Zeker in de tijd dat Karajan daar nog de scepter zwaaide.
Maar nog steeds worden hoge prijzen betaald voor een avondje Anna Netrebko, Jonas Kaufman of Riccardo Muti door mensen in dure kleren.
Gerard Mortier heeft wel wat losgemaakt, maar veel is ook bij het oude gebleven.
Wat niet betekent dat er geen interessante zaken plaatsvinden.
Zo kwam ik een aardige registratie tegen op Youtube van Die Schule des Hörens.
Als onderdeel van de Festspiele worden musici uitgenodigd nader op de muziek die ze spelen in te gaan.
In dit geval hadden ze Nikolaus Harnoncourt gevraagd de Vijfde van Beethoven te repeteren met het Simon Bolivar Youth Orchestra. Het orkest uit Venezuela waar Dudamel mee groot gegroeid is, en waar hij nog steeds aan verbonden is. Op de opnames zit hij vlak naast de dirigentenbok, zo te zien om zonodig de informatie voor de jongelui te vertalen.
Twee top-dirigenten naast elkaar is al een unicum.
Helemaal bijzonder is de verschijning van Maris Jansons die, (voor de goede kijker, zie foto bij de video), af en toe zichtbaar is onder het publiek in de zaal, precies tussen beide dirigenten op het podium in.
Ik herinner me dat Jansons ook nog weleens in de zaal zat tijdens repetities van Kurt Sanderling bij het Rotterdams Philharmonisch. Een bijzondere dirigent die elke gelegenheid om kennis en inzicht te vergaren aangrijpt.
En inzicht in de muziek biedt Harnoncourt zeker!
Niet iedereen zal het in alles met hem eens zijn, maar zijn kennis van de muziek in zijn tijd is enorm en hij weet het beeldend uit te leggen.
Zeer waardevol voor iedereen die iets meer van deze 'overbekende' symfonie wil begrijpen en beleven, bijvoorbeeld als voorbereiding van een van de concerten die Jaap van Zweden deze week bij het RPhO geeft.
Van Zweden heeft als concertmeester veel met Harnoncourt gespeeld en daar ongetwijfeld veel van opgepikt, en komt, uiteraard, weer tot een hele andere visie op het stuk:
Ik vind het interessant hoe hij het orkest eerst het laatste deel laat spelen. Wij doen dat ook weleens, omdat dan de trombones eerder vrij zijn, maar hier biedt hij de musici een blik op waar de symfonie heen gaat. Het einddoel waar je je bij de openingsmaten al van bewust moet zijn.
Het belang van de toonsoort waarin de muziek is geschreven wordt door Harnoncourt op de juiste waarde geschat. Zijn verbeelding van een crescendo in de vorm van de hoorn vond ik ook leuk om te horen.
Kortom, het zit vol met intrigerende opvattingen en inzichten. Weliswaar ondertiteld maar niet in het Nederlands.
Ik kende het begrip Schule des Hörens nog niet.
Het lijkt op de Schule des Sehens, de cursussen in schilderen, of eigenlijk het leren kijken, die Oskar Kokoschka vele zomers in Salzburg gaf.
Over hem loopt momenteel een prachtige tentoonstelling in Boijmans, die ik van harte kan aanbevelen.
Misschien is die wel heel geschikt als voorbereiding op de concerten met de Zesde van Mahler die we begin december met Yannick geven.
Maar daarover later.
Op zich boeiend dat men zich zo intensief met de (noten)tekst bezig houdt olv een specialist. Maar ik hou er een een gevoel aan over: hoe spontaan is het nog allemaal. Een Jansons die al sinds 1977 (en daarvoor) Ein Heldenleben doet, een Haitink die voor de 1000e keer Bruckner 7 doet enz.. allemaal onder het mom van nieuwe inzichten. Maar wat ik vaak mis is de spontaniteit. Luister naar de jaren 50 Mahler 9 met de VSO olv Horenstein en dan hoor je een uitvoering die rauw is, tot op het bot, een orkest dat zwoegt met de materie, het kraakt en zucht, het broeit, het doet pijn en het verheft, het is geen mooimakerij maar het is -als ik het dan maar zo verheven mag uitdrukken -- de waarheid, hoe subjectief die ook is. Door die mono opname kwam ik toch het inzicht waarom ik nog maar zo weinig echt geraakt wordt door Mahler e.a., althans dat heeft er voor een groot deel mee te maken. Nu wordt elke nooit omgekeerd en uitgelegd, misschien interessant voor de musici, maar wil je dat nou als publiek echt weten? wordt het daardoor 'echter'? Is dat 'geheim van de smit' wel zo nuttig als toehoorder. Laat je verrassen, zou ik zeggen, vergeet al die verantwoorde verhandelingen. Wees een absolute beginner als musicus, maar vooral als luisteraar, anders is muziek doods en museaal. Al die woorden geven de essentie toch nooit het mysterie van de muziek weer. Kleiber deed het niet 'authentiek', maar toch was het dat voor de volle 100% Enfin, zo lusten we er nog wel een paar;-). En sja..de combi Beethoven V en Bruckner IV ontgaat me echt volledig, een typisch voorbeeld van creatiefloos programmeren
BeantwoordenVerwijderenGerard, ik ben een grote fan van Kleiber. Ken je zijn live-opname van Beethoven V uit Chicago? Maar ik denk dat je heel goed spontaan kunt musiceren, als je kennis hebt van alle aspecten van een muzikaal werk. Zeker iemand als Harnonocourt. Als je daar als luisteraar last van hebt kun je beter zonder, maar dat zal niet voor iedereen gelden. Ook Kleiber wist heel goed wat hij deed, overigens, en gaf zijn orkestleden zeer gedetaileerde instructies.
Verwijderensorry, ik lees nu pas dat je had gereageerd op mijn bericht. Ik wist niet dat Kleiber ook voor het orkest van Chicago heeft gestaan, ik vond deze 5e op Youtube, en ik kon alleen maar zeggen: WOW! een orkest dat los gaat, elke maat is helemaal des Kleibers, zo elektriserend hoor je het maar zelden. Je vergeet al die verantwoorde uitvoeringen, This Is It! Wat was het toch dat Kleiber zo uniek maakte? Ok hem zien dirigeren, die motoriek die zo volledig klopte met de muziek, verklaart veel, maar niet waarom een orkest dan een volledige transformatie beleeft..uniek!
Verwijderenelke nooit=elke noot
BeantwoordenVerwijderen